Gelukkig is het een zachte winter, zodat er al flink wat werk aan de tuin verricht kan worden.
Met zoveel ruimte in de tuin is er ook plek genoeg voor wat laagstam bomen en struiken.
Dus hebben we 3 appelbomen gekocht, na grondig onderzoek naar welke appelsoort in een kleine tuin past en welke bomen elkaar goed bestuiven. Het zijn de Elstar (lekkere kleine zoetzure appeltjes), James Greeve voor zijn lange bloesemtijd en goede bestuiving en Rosette, een nieuw ras met rood vruchtvlees. Voordat we de bomen plaatsten hebben we eerst wat potgrond in het plantgat gestrooid, zodat de boom het een beetje makkelijker heeft bij het wortelen. De grond was goed nat dus extra water erbij was niet nodig. Let op dat de boom niet te diep wordt geplant. Hou de bovenrand van de kluit aan als maximale hoogte, dus niet de stam of entplek onder de grond. De spilvorm bomen die we kochten zijn ongeveer 2 tot 3 jaar oud, dus met een beetje mazzel hebben we dit jaar al wat appeltjes
Daarna hebben we de hazelnoten geplant, ook weer met een flink plantgat met extra potgrond, want we hebben dikke kleigrond en dan help je de planten een beetje met zachte grond om de wortels te laten groeien.
We hebben gekozen voor Webbs Prize Cob, een lekkere makkelijke hazelnoot en de rode Zellernoot met zijn prachtige rode blad. Ze bestuiven elkaar prima.
De hazelaars in het wild staan al in bloei dus ik verwacht niet dat we dit jaar al kunnen oogsten. Maar de belofte van eigen hazelnootjes volgend jaar maakt het wachten de moeite waard.
Onder de struiken gaan we groenbemesters zoals klavers zaaien zodat de grond bedekt is en de planten en de grond extra voeding krijgen, terwijl onkruid minder kans heeft. Bijen en hommels hebben van de zomer hun eigen weide onder de bomen.
Dit mag je niet missen: superhandige tip uit het blad Cashew Stadstuinieren voor alle kleine en grote moestuinders onder ons:
de moestuinkalender en de fenologische kalender van Velt:
Dat prachtige boek Ecologisch tuinieren van Velt, dat is trouwens echt een geweldig boek. Voor iedereen die tuinieren op de milieuvriendelijke en diervriendelijke manier omarmt.
Per 1 januari 2016 is het zo ver, dan mogen we aan de slag in onze nieuwe moestuin.
Maar wat gaan we er mee doen? Wat wil ik oogsten?
De tuin is 220 m2 dus we hebben alle ruimte. Maar dat zorgt ook voor luxe problemen. Want ik hoef geen 200 kropjes sla die allemaal tegelijkertijd groot zijn. En aan 100 kilo aardappels hebben we ook iets teveel.
Dus lees ik mij vooral in over hoe ik een basis plantplan kan maken en ga ik op zoek naar informatie over fruitstruiken, appelbomen en hazelnoten. Dat geeft de moestuin structuur en met de ruimte die we hebben kunnen we ook de tijd nemen om bomen en struiken te laten groeien.
Maar eerst gaan we de afrastering repareren en een basis voetpad maken. Een tekening met de afmetingen van de grond op ruitjespapier helpt om de grond en de plannen ermee een beetje in perspectief te krijgen.
Daarna gaan we de grond schoon maken en zorgen dat we een deel van de grond klaar maken voor het voorjaar.
In de tussentijd bedenk ik welke groenten ik wil zaaien op welke plek. Het is nog een heel gepuzzel want ik wil rekening houden met de zon, de combinatie met de andere groenten er omheen, etc. Ik schrijf alles op in een tuinschriftje zodat ik die grote hoeveelheid informatie niet direct hoef te onthouden.
Na al het plannen maken is het tijd voor wat ontspanning; een bezoekje aan het Rijksmuseum te Amsterdam. En daar valt mijn oog natuurlijk op de stillevens van bloemen, fruit en groenten. Wat een diversiteit. En wat prachtig geschilderd.
Met deze beelden op mijn netvlies wacht ik nog een weekje, dan is het zo ver: de start van de moestuin. Ik ben benieuwd of de tuinplannen in de praktijk ook uitvoerbaar zijn.
Voordat ik naar Nobelhorst verhuisde stond ik ingeschreven voor een volkstuintje. Geïnspireerd door een oude vriendin, die altijd enthousiast vertelde over haar volkstuin, de groenten en fruit die eruit kwamen en alle kleine wondertjes die er plaats vonden, schreef ik mij na 2 jaar wikken en wegen in voor een lapje grond. Want ik besefte dat een grote moestuin wel wat anders is dan een bordertje langs je terras. Hard werken en veel leren.
Ik kwam op een wachtlijst, want in de tussentijd werd een volkstuintje superhip en wilde iedereen verse groenten uit eigen tuin. In april 2013 kochten we ons nieuwe huis en werden vlak om de hoek kleine moestuintjes van 8 m2 uitgegeven. Op de dag dat ik het kleine moestuintje huurde, kreeg ik ook bericht dat er plaats was op het volkstuinencomplex. Die tuin heb ik toen afgezegd, want dat was niet meer nodig, ik ging het eerst wel op die 8 meter proberen. Er was weinig animo voor de kleine tuintjes, dus huurde ik nog een tuintje en zo kon ik met mijn 16 m2 lekker aan de slag. Er was net genoeg ruimte voor wat afwisseling en de mogelijkheid om biologisch te tuinieren. Daar heb ik een jaar lang ontzettend veel plezier van gehad. De grond begon eindelijk goed te worden, de opbrengst werd langzaamaan beter. Ik heb er veel van geleerd.
mijn minimoestuintje
Maar zoals dat gaat: de wijk groeide en er ontstond er toch een wachtlijst voor de moestuintjes, zodat ik 1 tuintje inleverde om anderen ook de kans te geven om te tuinieren. Maar dat werkte niet, die 8 meter was ik allang ontgroeid. De grond raakte veel te snel uitgeput en wisselteelt was al helemaal niet mogelijk. Dus bedacht ik dat het toch ook mogelijk moest zijn om een echt volkstuinencomplexje op te richten in de buurt van Nobelhorst, wat een dorps karakter moet krijgen.
Wat is een dorp zonder volkstuinen? Er was ook animo van andere buren, dus samen met een buurvrouw bedachten we een idee voor de moestuinen.
Ik belde de gemeente met de vraag hoe ik dat moest aanpakken. Al snel volgde er een leuk gesprek met een mevrouw, die mij adviseerde om er ook andere partijen bij te betrekken en zo een goed stevig plan te maken. En zij zag zeker mogelijkheden en zou de juiste mensen inschakelen bij de gemeente om een mogelijke plek te bepalen.
En dat lukte: een bestaande volkstuinvereniging wilde het beheer en administratie wel op zich nemen en in een tweede gesprek bij de gemeente bleek dat er ook wel wat mogelijkheden waren als we maar geen definitieve plek eisten. Er lagen nog ergens bij de gemeente wat ongebruikte hekken en wellicht konden we een stukje wijkbudget aanboren voor een pomp op het nieuwe complexje. Op dat moment dacht ik echt dat het zou lukken. Het was een kwestie van tijd en van de puntjes op de i.
Het zouden 10 moestuinen van 100 meter worden voor 5 jaar. We zouden na 4 jaar horen of we er konden blijven of niet en dan zouden we eventueel moeten verhuizen. Dat is smalle basis om mee aan de slag te gaan, maar als de gemeente ons wil helpen om na die 5 jaar elders een nieuwe plek te krijgen, dan is het de moeite waard. Dat wilde men echter niet toezeggen zodat de vereniging zich terug trok. Vanuit de nieuwe bewoners was er wel animo, maar niet om veel energie en geld te steken in iets wat je na 5 jaar weer mag opruimen zonder enig vooruitzicht daarna. Opeens bleek ook de grond toch al een bestemming voor toekomstige woningbouw te hebben, wat eerder niet het geval was. Toen heb ik het plan stopgezet.
Maar dan ben je een jaar verder en een illusie armer. En heb ik nog steeds niet de gewenste moestuin.
Ik heb mij opnieuw weer ingeschreven op de bestaande volkstuincomplexen. Maar overal zijn wachtlijsten, terwijl je handen kriebelen. Als je in het najaar al kunt beginnen, heb je een voorsprong in het voorjaar. Ik merkte dat ik steeds ongeduldiger werd.
En opeens kwam daar het bericht: er komen een paar tuinen vrij, je kunt komen kijken of je het wat vindt…
Het voelt nog onwerkelijk, gaat het dan echt gebeuren? Maar ik ben er zeker van: ik krijg nu mijn volkstuin!
In de categorie “uit de moestuin’ hier op de Tuinkamer van Almere houd ik je op de hoogte over mijn pogingen 220 m2 grond om te zetten naar een fijne plek, die groenten, fruit en wie weet wat meer oplevert.
In gedachten zie ik mijn oude vriendin, met haar zwarte voeten van de aarde en haar grote grijns en in haar handen een lading verse groenten. Zij is er niet meer, maar haar enthousiasme neem ik opnieuw mee in mijn nieuwe tuin.
Terwijl de regen tegen de ramen van de huiskamer klettert en het buiten niet licht wil worden, zit ik binnen met een heerlijk zomergevoel.
De boeken over moestuinieren heb ik uit de kast gehaald en het aantekeningenboekje raakt steeds voller met tips, ideetjes en wensen. Ik maak plattegrondjes van de tuin en probeer de tuin alvast in te delen: waar komen de paadjes, de struiken, de kruiden en de vaste planten? Welke bedden liggen in de zon, welke liggen meer in de schaduw?
Afgelopen week kwam de eerste grote bestelling zaden van Vreeken binnen, dus zit ik de kleine zakjes ‘zomergevoel’ te selecteren en loop ik de oude zaden van vorig jaar na om te zien wat er allemaal nog is.
Om het zaaien straks nog makkelijker te maken, bind ik de zakjes zaden van de planten die elkaar versterken bij elkaar. Dat scheelt als ik straks, in maart tot en met mei, de boel mag gaan zaaien.
Een deel van het zaaiwerk begint zelfs al in februari, in de vensterbank.
Maar dan wordt het productie draaien in de tuin, dus het denkwerk probeer ik nu alvast te doen.
Is dat nu echt nodig? Nee natuurlijk niet!
Maar het is wel lekker, een beetje zomergevoel in de winter kweken.
Terwijl het buiten een beetje somber en donker is zo rond 8.00 uur, zie ik de tuin van het volgend jaar al.
Om tuinplannen te maken voor volgend jaar moet ik eerst terug kijken naar het afgelopen jaar. Er is veel gebeurd. De tuin werd steeds groener; de eenjarigen hebben de tuin in de zomer van 2015 aangekleed en opgevrolijkt. Het Klaprozenfeest was hiervan het mooiste voorbeeld. De vaste plantenstekjes uit het vorige huis vonden meestal hun plekje wel prettig en werden echte planten. De nieuwe planten hadden het soms moeilijk, maar als ze het eenmaal doen zijn ze een belofte voor de komende jaren. De klei is een zware bodem om mee te beginnen, maar als de planten eenmaal aanslaan hebben ze de beste voedingsbodem die er is.
Bijna alles groeide naar volle tevredenheid. Soms zo geweldig dat andere planten direct overwoekerd raakten. Dus er moet nog flink ingegrepen worden op sommige plekken. De Oost-Indische Kers is bijvoorbeeld meterslang met dikke ranken vol blad en bloemen, zodat de bodembedekkers eronder het toch iets minder leuk vonden. Ok, wijze les, die wildgroeier zetten we daar volgend jaar niet weer. Terwijl de Druif eigenlijk een beetje staat te kwijnen in een hoekje met teveel zandgrond. Het lijkt iets beter te gaan, maar hij mag wel betere grond hebben. En de Vlinderstruik is ook wel erg enthousiast: meer dan 2 meter in 1 jaar…
De muren en de hekken zijn echter nog steeds erg goed zichtbaar en maken een harde indruk langs het groen. Dus daar ga ik komend jaar verder mee aan de slag.
Zo zijn er wel honderd kleine afwegingen op mijn 40 m2 tuingrond waar ik iets mee wil. En dat ben ik nu allemaal in lijstjes aan het zetten: welke maand doe ik wat? En hoe wil ik het volgend jaar? En welke materialen gebruik ik daarbij? Het is handig om bij de acties op mijn lijstje meteen prijsindicaties te zetten? Wat kost het mij om het zo te krijgen? Zo krijg ik inzicht in welke acties passen qua werk en geld bij welke periode?
Ik probeer alles zo low budget mogelijk te doen. Maar voor sommige ideeën kun je beter de basis meteen goed leggen, zodat je er later geen last van krijgt. (door schade en schande wordt men wijs 🙂 )
Zo wil ik een Bamboe heg langs een muur. Maar dan moet er wel goede bescherming voor de rest van de omgeving komen: dikke randen plastic waar de wortels van de Bamboe niet doorheen kunnen lopen. Dus dat is een investering die er wel weer uit komt.
Op een andere plek is de grond te zanderig en te los waardoor het wegspoelt. Dus daar komt de stevige Klimop te staan, die het overal wel naar zijn zin heeft. Daarmee komt er een flink wortelgestel op die grond die de boel netjes op zijn plek houdt. Hopelijk geen verzakkingen meer en geen kosten.
En verder laat ik de tuin zoveel mogelijk tot rust komen. De vaste Zonnebloem is de enige echte grote verplaatsing. Die had ik heel suf gezellig naast het pad gezet, zodat we er nu bijna niet meer door kunnen. Dus die moet echt ergens anders heen. Op de plek van de Helianthus komen nu de Pioenrozen.
De grond wordt zoveel mogelijk met blad en groenafval van afstervende eenjarigen bedekt om eventuele vorstschade te voorkomen.
Ik kijk tevreden terug en ik vind in de tuin mijn energie om er volgend jaar een nog mooier paradijsje van te maken.
Nu de dagen steeds korter worden en in mijn moestuintje de grond eindelijk de verdiende rust krijgt, ben ik al bezig met de zaaiplannen voor 2016. Ik probeer groente en fruit te kweken wat in de winkels duur is of niet zo lekker als uit de eigen tuin. Of gewoon omdat het leuke groente is. Sla is bijvoorbeeld veel lekkerder uit de eigen tuin. Terwijl de verschillende bessen supergezond zijn, maar ook behoorlijk prijzig, zelfs als er overvloed van is in de oogsttijd. En mijn Peruaanse Aardpeer koester ik als een kleinood, omdat hij lekker is en weinig voorkomt.
Maar om al die planten zo gezond mogelijk te laten groeien, maak ik gebruik van de plantcombinatie lijsten die op het internet te vinden zijn. Er zijn verschillende, de ene nog uitgebreider dan de ander. In de basis zijn ze wel hetzelfde.
Geen idee of het ook wetenschappelijk bewezen is, maar ik geloof in de samenhang tussen verschillende planten. De stoffen van de ene plant houden de aaltjes uit de buurt van de wortels van de andere plant. De geur van sommige planten verleiden rupsen, zodat ze weg blijven bij de kolen
Zo versterken de planten elkaar en groeien ze in harmonie naast elkaar. Ik geloof niet in monocultuur, hele rijen van dezelfde soort naast elkaar, waardoor ze vatbaar worden voor ziekten. Ik gebruik nooit gif. Door planten te combineren heb ik weinig groenten verloren in de tuin aan ziekten en insectenplagen.
De bijgevoegde lijsten met plantinvloeden en plantcombinaties vond ik vooral in de wereld van de permacultuur, maar ook de wat meer conservatieve telers bevestigen de plantinvloeden. Deze lijsten heb ik dus niet zelf gemaakt, maar de makers hebben ze vrij gegeven voor verspreiding mits dit met respect gebeurt en de inhoud ervan niet zomaar wordt gewijzigd, terwijl hun naam erbij staat.
Hopelijk heb je net zoveel plezier van de plantenlijsten als ik. Laat je weten welke combinaties een succes waren?
Het seizoen van plantjes ruilen is weer voorbij. De stekjesruiltafel wordt weggehaald, gepoetst en opgeruimd tot volgend voorjaar. En dan bouw ik de stekjesruiltafel uit naar de tuinkamer van Almere, waar niet alleen plantjes en zaden worden geruild maar waar ik ook een aantal tuinkamerochtenden organiseer.
Wat zijn dat, tuinkamerochtenden?
Op de stoep van de stekjesruiltafel in de ochtendzon komen beginnende en ervaren tuiniers op een paar zaterdagochtenden praten over tuinen, (verzorgen van) plantjes, groene inspiratie. Er liggen boeken en bladen ter inzage en ik zorg voor koffie, thee en wat lekkers. Als het geen mooi weer is verplaats ik de tuinkamer naar binnen. De tuinkamerochtenden zijn voor iedereen.
Ik ben heel benieuwd wat je van het idee vindt. Kom je ook?
Als ik rond kijk in mijn tuin, dan wordt snel duidelijk dat ik vooral van bloemen hou die hun hart laten zien. Eerlijke simpele bloemen, die zich volledig bloot geven en al hun kleur en pracht laten zien. Dat zouden we als mensen ook vaker moeten doen. Maar ja, geheimen, ongemak en schaamte maken ons gesloten en onze kleuren zijn niet goed te zien, alleen door de mensen die goed naar elkaar kijken en luisteren.
Hier een paar bloemen die hun hart trots laten zien.
Ik vind de Stokroos de koning der open harten. Weinig eisend bereikt deze stoere plant gerust 2,5 meter, terwijl hij weinig ruimte in neemt. Een randje tussen de muur en tegel is al voldoende.
Wil je zaad van de Stokroos, laat het mij weten of kom 3 oktober naar de plantenruilbeurs van Groei Almere in de kas op de Kemphaan.
Terwijl vele planten nog extra serenade geven met hun bloemen, is het goed om alvast na te denken over volgend jaar. Staat alles waar het moet staan? Misschien verplant ik ze nu alsnog om te zorgen dat ze de warme grond tot en met het najaar kunnen gebruiken voor het aanmaken van nieuwe wortels. Ik vind het moeilijk om goed te weten of de planten op hun juiste plek staan. Komen formaat, kleur en zelfs geur overeen met wat ik in mijn hoofd heb? Passen de plantcombinaties goed bij elkaar, versterken ze elkaar? Geen idee. Met de minimale kennis, die ik heb probeer ik wat en volgend jaar zien we wel weer.
Meestal zijn planten lieve geduldige wezens, die met grond en wat water al snel genoegen nemen. En echt lelijk is eigenlijk geen enkele combinatie. Als opeens paars en oranje door elkaar staan, vind ik het een gedurfd samenspel van kleuren. Zo past alles.
In de tussentijd verzamel ik zaad van de verschillende planten: Venkel, Teunisbloem, Beker Malva, meerjarige Lathyrus, Koriander, Kaardenbollen, etc. Langzaamaan vullen de plastic zakjes de planken van de kast. Het is een rijk gevoel, al dat zaaigoed. Zelf de toekomst in eigen hand hebben door te zorgen voor nieuwe aanwas. Van die kleine bolletjes, halve maantjes, minuscule zwarte puntjes uit een zaaddoosje, al die nakomelingen!
Er volgt nog veel meer; er moeten ook nog flink wat stekken gemaakt worden, want zaterdag 3 oktober staat de Stekjesruiltafel op de plantenruilbeurs van afdeling Almere van Groei.nl waar ik met het ruilen hoop ook wat andere leuke planten en zaden te krijgen, die ik nu nog niet heb. En daar heb ik dan hopelijk eind volgende zomer weer zaad of stekken van, zodat ook anderen er weer van kunnen genieten. En zo is de cirkel voor de Stekjesruiltafel weer rond.
Zie je in de lijst nu al zaadjes staan, die je zou willen hebben? Wacht dan niet tot 3 oktober, maar laat het mij weten via de facebookpagina de tuinkamer van Almere dan zorg ik dat je een zakje zaadjes krijgt.
